Rakonto pri radioaktiveco
(La 54-a numero, eldonita en la 15-a de marto 2012)

(Titolo per ajnua-lingvo)
Housyanou oruspe

NOTO
1. Verda litero estas Esperanta. Rugxa litero estas ajnua-lingva.
2. Rugxa kaj kursiva litero estas japana-linvga. Konvenaj vortoj ne trovigxas en ajnua-lingvo.
3. La montoforma-signo " ^ " signifas la longan vokalon en japana-lingvo.

Ainutaimuzu Dai-53-gou ka ta Hukusima-daiiti-genpatu ziko oruspe ku=nuye ruwe ne.
En n-ro 53 de "Ainutimes" skribigxas la rakonto de la akcidento de la atomcentro Hukusxima-Daiicxi.
 

Satporo or ta 4 cup 1 to wano 5 cup 2 to pakno apto wakka neya ran pana neya a=uwomare p or ta Hukusima-daiiti-genpatu or wa ek (Housyasei-)sesiumu-137 a=pa sekor ku=ye ruwe ne.
Skribigxas, ke trovigxas (radioaktiva) cezio-137 venita el la atomcentro Hukusxima-Daiicxi en akumulita elfalajxo (pluvo kaj polvo) en la urbo Sapporo ekde 2011/4/1 gxis 2011/5/2.
 

Ne hi ta, newaanpe 5.7Bq/m² pakno an wa tan ziko or ta iyotta poronno an ruwe ne.
Tiam gxi apris je 5.7Bq/m², la plej multa el valoroj post la akcidento.
 

1960 pa wano 1980 pa pakno Taikiken'nai-kakuzikken an ruwe ne. Ne hi ta, Satporo or ta 274Bq/m² pakno an sesiumu-137 ran wa newaanpe iyotta poronno an pe ne ruwe ne. Ne housyanou (274Bq/m²) tan ziko or ta an housyanou akkari poro (48 bai) ruwe ne.
Ekde la 1960-a jaro gxis la 1980-a jaro okazis la atomsfera nuklea testo. Tiam en la urbo Sapporo la elfalajxo de cezio-137 je 274Bq/m² elfalis, kaj tio estas la plej multa. Tiu radioaktiveco (274Bq/m²) estas 48-oblo de la plej multa tiu en cxi tiu akcidento.
 

1986 pa 4 cup ta Tyerunobuiri-genpatu-ziko an ruwe ne. Ne hi ta, 48.1Bq/m² pakno an sesiumu-137 ran wa newaanpe iyotta poronno an pe ne ruwe ne. Ne housyanou (48.1Bq/m²) tan ziko or ta an housyanou akkari poro (48 bai) ruwe ne.
En apr. 1986 okazis la nuklea akcidento de Cxernobilo. La radioaktiveco (48.1Bq/m²) estas 8-oblo de la plej multa tiu en cxi tiu akcidento.
 

Ora Satporo or ta 2011 pa 5 cup wano ponno ponno housyanou pon ruwe ne.
Kaj en la urbo Sapporo ekde majo 2011 la radioaktiveco malpli kaj malpli malmultigxis.
 

Tane (2011 pa 10 cup wano 2012 pa 1 cup pakno) sino pon wa a=pa eaykap.
Nun (ekde oct. 2011 gxis jan. 2012) gxi tre malmultigxis, kaj gxi ne trovigxis.
 

Hokkaidou or ta a=eramusinne yak pirka sekor ku=yaynu.
Estas bone, ke vi trankvilu en Hokkajdo.

 

1 cup utur ta a=uwomare p or ta an sesiumu-137 housyanou-noudo(Satporo or ta an pe)



Cezio-137 radioaktiva koncentriteco de la elfalagxo en la urbo Spooro