[Al japana versio] [Al mia artikolo]
(Titolo per ajnua-lingvo)
Yunesuko or ta "Kokusai-gengo-nen"
oruspe an
NOTO
1. Verda litero
estas Esperanta. Rugxa litero estas
aina-lingva.
2. Rugxa kaj kursiva litero estas
japana-linvga. Konvenaj vortoj ne trovigxas en aina-lingvo.
3. La montoforma-signo " ^ "
signifas la longan vokalon en japana-lingvo.
La angla versio pri jena parolo trovigxas en la retejo de Unesko:
http://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=35559%26URL_DO=DO_TOPIC%26URL_SECTION=201.html
La Esperanta versio trovigxas en la retejo de Universala Esperanto-Asocio
(UEA):
http://uea.org/dokumentoj/komunikoj/gk.php?no=274
Mosir epitta gengo hene bunka
hene uwesinnayno oka korka, usa usa a=ukoeraman yak pirka, sekor
Kokuren-soukai yaynu kor, 2008 pa "Kokusai-gengo-nen"
sekor rekore ruwe ne.
En la mondo trovigxas diversaj lingvoj
kaj kulturoj, kaj laux penso de Gxenerala Asembleo de UNo estas
bone, ke oni komprenigxu pri cxiu lingvo kaj kulturo. Tiam la
Asembleo nomis la jaro 2008 'la internacia Jaro de Lingvoj'.
2007 pa 11 cup ta, Yunesuko-zimukyoku
un sapanekur Matuura Kouitirou nispa Kokusai-gengo-nen
ek hi eyaykopuntek kor ene hawean hi; "C=utari Yunesuko
(Kokusairengou-kyouiku-kagaku-bunka-kikan) anakne, ne Kokusai-gengo-nen
or un usa okay pe orta ikasuy=as ka ki, ikaspaotte=as ka ki kusu
ne na.
En novembro 2007, s-ro Kouicxiroo
Macuura, Gxenerala Direktoro de Unesko, gxojis pri venonta Jaro
kaj diris jene: "Ni, UNESKO (Eduka, Scienca kaj Kultura Organizo
de UNo), volas helpi kaj ordoni diversajn aferojn pri la Jaro
de Lingvoj.
C=utari anakne, gengo ne manu p sino
a=eyam kuni p ne hi pirkano c=eraman wa oka=as ruwe ne.
Ni bone konscias, ke lingvo estas
tre grava ajxo.
A=utari sinen sinen, a=kor itak sinnayno
an kuskeraypo, pirkano sinna uwekarpa oka, sinna urespa oka ruwe
ne.
Naskigxas regule malsamaj grupoj
kaj salsamaj vivoj, dank' al tio, ke lingvo, kiun cxiu havas,
estas malsama kompare kun aliaj.
A=kor itak ani ene usatoyneno oka=an
hi kusu, oya kur sinnayno an yakka a=ramuosma kor turano uwepirka=an
easkay pe ne ruwe ne.
Cxar tiel ni estas malsamaj reciproke
pro la lingvo, ecx se aliaj homoj estas malsamaj, ni povas vivi
felicxe, laux la maniero, ke ni akceptas tion kaj kunlaboras.
Sine gengo ye utar moyo yakun,
ewen hi ka an.
Se homoj, kiuj porolas iun lingvon,
estas malmultaj, ili povas perdi per tio.
Ne gengo ye utar naa poronno an
kuni a=kasuy yakun, ne utar a=epirkare ka ki, utura uwepirka=an
ka ki nankor kusu, iki=an ayne, sino wenkur anak isam nankor.
Se ni helpas por kio, ke homoj, kiuj
parolas la lingvon, farigxu multaj, ili gajnas pro tio kaj ni
gajnas kune. Tial ne trovigxos tre malricxaj uloj.
Ora, syotou-kyouiku mosir epitta
a=pirasa kuni, kampinuye ka kampinukar ka pirka p ne wa, gengo
ani usa okay pe a=i=epakasnu kuni p ne ruwe ne.
Kaj grava estas legado kaj skribado
de literoj por disvastigi elementan edukadon en la mondo, tial
per la lingvo ni devas instrui diversajn aferojn.
HIV / Eizu,
Mararia, usa oka siyeye ki utar a=tusare kuni, ne utar
kor itak ani ukoysoytak=an yak easir ki.
Por kuraci malsanulojn pro HIV/aidoso,
malario kaj aliaj diversaj malsanoj, oni devas uzi iliajn lingvojn.
Sizen-kankyoo
a=epunkine kuni, usa oka mosir ta oka utar neya senzyuumin
utar neya, pirkarenkapi a=kocanup yak pirka. Kusu, kor itak ne
yakka a=eyam kuni p ne ruwe ne.
Por zorgi pri la natura medio, bone
estas, ke oni konsultu ideon de diversaj lokuloj kaj indigxenaj
etnoj. Tial oni devas zorgi pri ilia lingvoj.
A=kor gengo poronno an yakun, a=kor bunka
ka poronno an sekor an pe anakne, kampi ka ta a=nuypa wa oka.
En diversaj paperoj skribigxas, se
trovigxas multe da lingvoj, trovigxas multe da kulturoj.
'Bunka no tayoosei ni kansuru Yunesko-sekai-sengen
to sono koodoo-sisin' (2001 pa), 'Mukei-bunka-isan no hogo
ni kansuru zyooyaku' (2003 pa), 'Bunkateki-hyoogen no tayoosei
no hogo to sokusin ni kansuru zyooyaku' (2005 pa).
'La Universala Deklaracio pri Kultura
Diverseco de Unesko kaj gxia Agoplano (2001)', 'la Konvencio por
la Konservado de la Nemateria Kultura Heredajxo (2003)' kaj 'la
Konvencio pri la Protektado kaj Antauxenigo de la Diverseco de
la Kulturaj Esprimoj (2005)'
Korka, a=sanmippoutari rupnekur ne wa
oka rapok ta, gengo 7000 or ta emkoho pakno isam nankor
sekor a=ye.
Sed kiam niaj idoj farigxos plenagxuloj,
onidire perdigxos cxirkaux duono de 7000 lingvoj.
Tane, gakkou or ta neya saibaa-supeesu
or ta neya, ne gengo emko-e-emko takup a=ye wa an rapok,
inne gengo humne humne patek a=ye ruwe ne.
En lernejo aux ciberspaco onidire
uzigxas nur kvarono de la lingvoj, aliflanke multaj lingvoj nur
malofte uzigxas.
A=piski eaykap pakno poronno an gengo
ani inne utar usatoyneno ukoysoytak pa kor oka hike, kyouiku
neya tuusin neya syuppan neya, oro ta anakne somo
a=ye no a=hayta wa an gengo ka poronno an ruwe ne.
Malgraux tio, ke en nekalkuleblaj
lingvoj multaj homoj interparolas respektive, trovigxas multe
da lingvoj ignorataj sen uzado en edukado, komunikado kaj publikigo.
Tunasno neun poka iki=an kuni p ne korka,
makanak iki=an yak pirka?
Ni frue devas fari ion, sed kiel
ni faru?
Uneno an gengo ani ukoysoytak
utar anakne, kor itak pirkano a=epakasnu pa wa eramuoka kuni a=esanniyo
yak pirka.
Koncerne homoj interparolantaj en
sama lingvo, estas bone, ke oni arangxas iel, por ke oni instruu
la lingvon kaj ili komprenu gxin.
Ora, ne mosir or ta neya sekai
or ta neya, ani na inne utar ye gengo ne yakka eramuoka
kuni a=ekoorsutke yak pirka wa.
Kaj estas bone, ke oni rekomendu,
ke ankaux ili komprenu la lingvon parolatan de pli multaj homoj
en la lando aux en la mondo.
Ora, eykaun gengo ani ukoysoytak
utar anakne, ne mosir or ta neya sekai or ta neya, oya
utar kor gengo sinep hene tup hene eramuoka kuni a=ekoorsutke
yak pirka wa.
Kaj koncerne homoj interparolantaj
en reganta lingvo, oni rekomendu, ke ili komprenu kaj unu kaj
du lingvojn havatajn de aliaj homoj en la lando aux en la mondo.
Inne utar oya gengo ne yakka pirkano
eramuoka yak easir, kor itak sekai or ta makanak an pe
ne ya ka eramuoka nankor.
Se multaj homoj komprenas bone en
aliaj lingvoj, tiam ili komprenas, kiel sia lingvo estas en la
mondo.
Ta ta or ta, c=utari Yunesuko
anakne, seihu orun utar, Kokuren or un kikan,
siminsyakai or un sosiki, kyouiku-kikan,
senmonkadantai, ora oya utar eun, gengo opitta a=eyam
kuni turano arikiki=an ro sekor ci=ye kusu ne.
Do ni, UNESKO, volas diri, ke ni
kunlaboru por zorgi pri cxiuj lingvoj al registaroj, organizajxo
de UNo, civilaj organizajxoj, edukaj institucioj, asocioj de profesiuloj
kaj aliaj.
Ne hi ta, ecancanke noyne an gengo
anak, iyotta pirkano a=eyam wa a=pirasa kuni iki=an kuni p ne
ruwe ne.
Tiam oni devas plej bone zorgi pri
perdigxantaj lingvoj kaj devas disvastigi ilin.
Gakkou
or ta neya saibaa-supeesu or ta neya neno iki=an ka ki,
gengo somo ecancanke kuni iki=an ka ki, gengo ani
syakai or un utar ukokewtumkor kuni iki=an ka ki, keizai
or ta neya senzyuumin or ta neya sousaku or ta neya,
gengo ani makanak a=epirka ya ka yaykosiramsuypa=an ka
ki nankor.
Ni agas tiel en lernejo aux en ciberspaco,
ne perdigas lingvojn, per lingvo sociaj homoj komprenas unu la
alian, pri ekonomio aux indigxeno aux originala verko per lingvo
oni pensas, kiel ni farigxas felicxa.
Neun ne yakka, ney ta ne yakka, ene gengo
a=eyam kuni p ne hi a=i=epakasnu yak pirka.
Iel ajn, ie ajn, estas bone, ke oni
instruas, ke lingvo estas grava.
2008 pa 2 cup 21 to anakne, dai-9-kai-Kokusai-bogo-no-hi
sekor a=rekore wa an ruwe ne.
La 21a de februaro 2008 estas nomata
la 9a Internacia Tago de la Gepatra Lingvo.
Ne to wa ne yak po hene pirka wa, te
wano gengo opitta a=pirasa kuni iki=an yak pirka ruwe ne
na.
Estas pli bone, ke oni agas de la
tago, kaj estas bone, ke oni disvastigu cxiujn lingvoj de nun.
A=utari opitta ene irawe=an hi; Kokkateki,
tiikiteki, kokusaiteki dankai or ta, gengo
usatoyneno a=ye pa ka ki, a=nuypa ka ki yak pirka. Kyooiku,
gyousei, rippouseido or ta neya, bunkateki hyougen
ani ukoysoytak=an hi ta neya, saibaa-supeesu or ta neya
uymam=an hi ta neya, usa oka gengo a=eywanke yak pirka,
sekor irawe=an ruwe ne."
Ni cxiuj esperas jene; Sur la nacia,
regiona kaj internacia niveloj estas bone, ke lingvoj estu parolata
kaj skribataj respektive malsame. En la eduka, administra kaj
jura sistemoj, kiam oni interparolas en kultura esprimo, en ciberspaco,
en komerco, ni esperas, ke diversaj lingvoj estu uzataj. [*Noto]
Aynuitak ne yakka a=eyam kuni p ne kusu,
Ainutaimuzu ka ta usa oka utar aynuitak ani usa oruspe
nuypa yak pirka kuni ku=ramu.
Oni devas zorgi ankaux pri ajnua
lingvo, tial estas bone, ke diversaj homoj skribu diversajn aferojn
en ajnua lingvo sur la ajnua gazeto 'AinuTimes' laux mia penso.